Een vuurtje stoken, onrust stoken, ruzie stoken, stoken in een gelukkig huwelijk…
Wie kent deze uitdrukkingen niet…
Maar wat wordt er, buiten een vuurtje stoken, eigenlijk met stoken nog meer bedoeld?
Nieuwsgierig als wij waren…
Een enthousiast destillateur hebben we bereid gevonden om een uitleg te geven hoe het stoken van alcohol in zijn werk gaat.
Wat is alcohol eigenlijk? Alcohol (ethanol of ethyl-alcohol) is altijd het resultaat van een gistingsproces, waarbij de suiker in een vloeistof door gist wordt omgezet in koolzuurgas en alcohol.
Koolzuurgasbelletjes stijgen op en ontsnappen via het waterslot uit het gistingsvat.
Aan het eind van de gisting kan men de vloeistof destilleren (= door verdamping en condensatie zuiveren) en zo het alcoholgehalte verhogen.
Overigens: er is geen betekenisverschil tussen destilleren of distilleren, hooguit een verschil in spelling.
Het is redelijk eenvoudig om zelf bier of wijn te maken voor eigen gebruik en daar is geen vergunning voor nodig.
Voor het produceren van “sterkedrank”, boven de 15%, wel en daar heb je ook nog diverse hulpmiddelen voor nodig.
Je eigen alcohol stoken is een populaire hobby!
Mag je thuis alcohol stoken? Nee, je mag thuis geen alcohol stoken! Het is illegaal en dus je eigen verantwoordelijkheid!
Waarom niet? Allereerst: de staat loopt accijns mis!!! Ten tweede: … Je kan (giftige) methanol destilleren.
In de praktijk wordt er niet gehandhaafd, zolang je de destilleerketel alleen gebruikt voor het maken van drankjes voor eigen gebruik en niet voor de verkoop!
Maar… het is hoe dan ook, ook voor eigen gebruik, niet toegestaan!!!
Zolang niemand er achter komt dat je “sterkedrank” stookt voor eigen gebruik, is er weinig aan de hand.
Daarom zijn ook niet alle hobbystokers in het bezit van een vergunning.
Maar, … een gedoogbeleid voor het stoken van alcohol, staat nergens beschreven.
Er staan zelfs filmpjes op YouTube hoe je moet stoken en er zijn (online)bedrijven, zoals Brouwland en Stookwinkel, waar je alles kunt kopen wat je voor een lekker stooksel of voor het maken van likeur nodig hebt.
Zelfs met een elektrisch (volautomatisch) water-destilleerapparaat kun je alcohol destilleren. Ook dit apparaat is gewoon online te koop, zelfs bij Bol.com..
Ter info.: de minimale boete voor alcohol stoken bedraagt rond de € 8.100,-!
Zelfs als je een destilleerketel (Alambiek, afgeleid van het Arabische “al anbic”, wat “in de pot” betekent) wilt kopen moet je, -officieel- een vergunning aanvragen voor het zelf maken van “sterkedrank”!
Ook als je alleen van plan bent om de drank voor eigen gebruik te houden, heb je een vergunning nodig.
Destilleerketels zijn vaak van koper. Dit heeft niet alleen te maken met de mooie uitstraling van koper èn omdat koper makkelijk te vormen is, maar vooral omdat koper een eersteklas hittegeleider is, wat van groot belang is bij het stoken van alcohol.
Je hebt een gistingsvat met waterslot nodig, die gebruik je om alcohol te produceren door vergisting, met of zonder extra toevoeging van gist.
Van vrijwel alle planten, vruchten, granen, ja zelfs van hout kan men op deze wijze alcohol winnen, als er maar suikers (koolhydraten) in aanwezig zijn.
Om “sterkedrank” te maken “ stook” je het mengsel op door het te verwarmen en daarvoor heb je dus een destilleerketel nodig.
Destilleren wil zeggen dat je de alcohol scheidt van het mengsel.
De alcohol verdampt als eerste en wordt vervolgens als damp opgevangen, weer afgekoeld en de pure alcohol krijgt vervolgens zijn vloeibare vorm terug.
Hier komt de term ”stoken” vandaan.
- De “voorloop” van een destillaat verdampt het eerste bij ca. 65°C.: de methanol.
Het ruikt vaak onaangenaam naar aceton of spiritus en kan giftig zijn. Hierin zitten de z.g. “foezels”.
Bij veelvuldig en langdurig gebruik kan dit blindheid veroorzaken en zoveel erger.
Dit gooi je weg, zeemt er je ramen mee, steekt je bbq ermee aan of gebruikt het als antivries in je auto. - De “middenloop” verdampt bij ca. 78°C..
Dit is waar het om gaat: het ruikt geurig en smaakt lekker. De “middenloop” is ca 80% van de totale alcoholopbrengst.
Het percentage alcohol wat je bereikt bij de eerste stook kan variëren van 40 tot 85%. - De “naloop” komt hierna. Ook hierin zitten o.a. “foezels” en het alcohol percentage is veel lager.
Geur en smaak zijn vaak waterig, muf en soms onaangenaam.
Je kunt eventueel bij een volgende stook wat van de “naloop” bijvoegen, maar in de praktijk kun je het beter weggooien.
Als het alcoholpercentage naar jouw zin niet hoog genoeg is kun je het hele stookproces nog 1 of zelfs 2x herhalen.
Je zult dan wel veel geur en etherische smaken verliezen, maar de alcohol wordt dan wel zuiverder.
Van wijn stookt men: brandewijn, Cognac, Armagnac of brandy.
Van vergist vruchtensap: kersenbrandewijn, perenbrandewijn, eau de vie, Calvados of Slivovitsj.
Van vergiste rietsuiker-melasse wordt Rum gemaakt.
Van afval van de wijnmakerij maakt men Marc of Grappa.
Van allerlei granen: oude jenever, jonge jenever, whisky, aquavit e.d.
Van aardappelen wordt vaak Wodka gestookt.
“Moonshine”, bedankt voor deze indrukwekkende presentatie en sublieme uitleg!!!
We hebben er veel van opgestoken en vooral van de uitleg genoten.
Namens Slow Food Convivium de Betuwe is het boek “De Smaak van de Ark in Nederland” overhandigd als dank en blijk van waardering.
Daarna vertrokken we naar het ons welbekende “Waardmanshuis” van Ed waar, na de nodige hand-en-spandiensten, een heerlijk diner werd geserveerd, bereid met de nodige alcoholische toevoegsels.
Amuse: in Port gemarineerde vijgen met blauwe schimmelkaas.
Voorgerecht: eigen geteelde rode puntpaprika’s gevuld met een champignonragout, geflambeerd met Wodka.
Hoofdgerecht: Coq au Vin, tamme kastanjes, puree van zoete aardappel en gegrilde groenten, zoals pompoen, patisson, paprika, courgettes, aubergines.
Gecompleteerd met een overheerlijke appelmoes, bereid met appels van oude rassen en Calvados!
Nagerecht: een voortreffelijke Tiramisu met limoncello.
Apres: een kaasplateau met een proeverij van diverse eigengemaakte brouwsels/likeuren.
Weet-je: Ondanks het feit dat de mens al voor 90% uit water bestaat zijn de geheelonthouders nog niet tevreden!
Waarvan akte.
Tekst: Els met deskundige ondersteuning van Dries.